Sự tích chiếc kèn môi của người Mèo

Ngày xưa, có một con quỷ dữ sinh sống trong một cái hang trên một ngọn núi cao. Hằng ngày quỷ thường bắt trâu bò để ăn thịt. Khi trâu bò hết, quỷ thường xuống các bản làng quanh vùng để bắt trâu bò. Người dân bản làng rất căm tức, nhưng không thể chống cự lại.

Một hôm, có nàng công chúa xinh đẹp con của vua Mèo vào rừng hái hoa, bắt bướm. Cô mải mê nhìn ngắm những bông hoa đẹp nên không biết quỷ dữ đã lén trộm nhìn cô từ lúc nào.

Quỷ cười thầm trong bụng: “ Nàng đẹp lắm. Ta sẽ bắt nàng làm người hầu của ta”

Nói xong, quỷ liền tung áo choàng, thổi phù một cái, chiếc áo của hắn như có cánh, bay vù đến cuốn lấy công chúa đi mất. Công chúa mê đi, khi tỉnh dậy, nàng sợ hãi vô cùng khi biết mình đã bị quỷ dữ bắt. Nhìn xuống chân, nàng thấy có sợi dây đã buộc ở cổ chân từ lúc nào

Quỷ bắt công chúa hầu hạ nó, hằng ngày xuống núi vác nước về cho nó tắm. Công chúa buồn rầu và nhớ nhà lắm nhưng không làm sao thoát được, vì mỗi lần Công chúa cử động mạnh là sợi dây thần cột nơi cổ chân liền báo hiệu cho quỷ dữ biết ngay

Buổi sáng nọ, Công chúa xuống núi gánh nước thì thấy con cá đẹp bơi lội tung tăng trong nước. Thỉnh thoảng cá lại ngoi lên trong nước, nhìn nàng bằng đôi mắt óng ánh. Công chúa nhìn con cá tung tăng vui sướng, nghĩ đến phận mình liền cất tiếng than:

Cá buồn cá lội tung tăng
Ta buồn ta biết ngỏ cùng ai đây?
Quanh ta trời thẳm đất dày,
Tấm thân tù tội biết ngày nào vui.

Nghe lời than của nàng, con cá bỗng nổi lên và hóa thành một chàng trai khôi ngô tuấn tú. Chàng trai bước lên bờ, đến bên nàng và nói:

– Ta là con trai của vua Thủy Tề. Nghe tin nàng bị quỷ dữ bắt giam ta vội lên đây để cứu nàng.

Chàng trai cõng công chúa trên lưng và băng rừng chạy trốn. Trong lúc vội vã, công chúa quên mất sợi dây thần ở cổ chân. Thấy động mạnh, quỷ dữ biết ngay và căm tức gầm thét như sấm rền. Chàng trai cõng công chúa chạy được một lúc thì bị dây thần níu lại. Biết không thể đi xa được, chàng liền hóa phép cho công chúa biến thành một bông hoa, còn chàng thì biến thành cành lá che chở cho nàng

Biết mưu kế của chàng trai, quỷ dữ liền hóa phép thành đàn ong bay ào ào đến. Cành lá và bông hoa bị ong châm đến rụng lá, rụng cánh hoa thì liền biến trở lại thành chàng trai và công chúa. Quỷ dữ tức giận lôi công chúa về hang, may thay chàng trai trốn thoát được. Chàng buồn rầu đi lang thang. Tiên ông thấy vậy động lòng thương, hiện ra và cho chàng một con dao, một chiếc lá rồi dặn dò:

“ Khi nào con muốn nói gì với công chúa, hãy để chiếc lá vào môi và nói, công chúa sẽ nghe thấy những điều con nói”

Tiên ông lại hiện đến bên công chúa, cho nàng chiếc lá và bảo

Khi nào con muốn nói gì với chàng trai con vua Thủy Tề, con cứ để chiếc lá này vào miệng mà nói, chàng trai sẽ nghe thấy.

Nói rồi tiên ông biến mất. Công chúa có chiếc lá liền thổ lộ với chàng tất cả nỗi đau khổ của nàng và mong chàng mau trở lại cứu nàng thoát khỏi tay quỷ dữ

Chàng trai hẹn gặp công chúa tại bờ suối nàng hay đi lấy nước. Chàng trai lấy con dao, cắt đứt dây thần. Dây thần đứt báo ngay cho quỷ dữ, hắn tức giận liền đuổi theo. Hai người vừa chạy đến bờ sông lớn thì đã thấy bóng quỷ thấp thoáng đằng sau

Thấy vậy chàng trai liền quay ra bờ sông, lấy tay vỗ nước và gọi

Hỡi đàn cá lớn cá nhỏ! Hỡi cá chép, cá chầy! Hãy đưa ta qua sông!

Vừa dứt lời, chàng đã thấy một con cá lớn rẽ sóng lội vào và đưa hai người qua sông. Quỷ đuổi đến bờ sông liền cởi áo khoác tung lên trời. Tấm áo bay, đưa quỷ vượt qua sông rộng. Hai người đến một ngọn núi rất cao thì tiên ông đã cho một con chim lớn bay đến đưa hai người vượt qua ngọn núi. Quỷ đuổi đến ngọn núi cũng tung áo lên và áo đưa quỷ qua núi. Quỷ đuổi gần kịp hai người, liền dừng lại, thổi phù một cái, tấm áo bay vù vù và chụp luôn lên đầu hai người và cuốn chặt lấy. Bắt được hai người, quỷ đánh chàng trai chết và bắt công chúa về. Cái chết oan của chàng trai đến tai tiên ông. Tiên ông liền phù phép cho chàng sống lại, và cho chàng một thanh kiếm, một chiếc nỏ, rồi bảo chàng:

– Lần này, con hãy cõng công chúa vào rừng chuối…

Chàng liền để chiếc lá vào mồm và hẹn công chúa ra suối để cùng trốn. Yên chí chàng đã chết, quỷ lại cho nàng đi vác nước dưới suối. Chàng liền dùng kiếm cắt dây thần và cõng nàng chạy vào rừng chuối. Quỷ biết, đuổi theo. Chàng vừa chạy vừa chặt chuối chặn đường quỷ. Vướng chuối, quỷ trượt chân ngã.

Nó liền hóa ra sấm chớp, thổi mây đen tối mịt để không cho chàng chạy. Chàng liền giương nỏ bắn tan những đám mây. Quỷ liền hóa ra lửa đốt hai người. Chàng liền phun nước dập tắt. Cuối cùng, quỷ tung áo lên để bắt chàng. Thấy áo quỷ đang bay, chàng giương nỏ bắn rách áo. Quỷ hết phép. Chàng kết liễu đời nó.

Chàng đưa công chúa về cung vua. Vua cha thấy thế mừng rỡ, làm lễ cưới cho hai người và phong chàng làm phò mã.

Từ đó, mỗi khi vui chơi, chàng lại mang chiếc kèn môi ra thổi, để nhớ lại những kỷ niệm xưa. Dân bản Mèo cảm phục gương anh dũng của chàng nên cũng làm kèn môi để thổi. Và cứ mỗi đôi thanh niên nam nữ yêu nhau, họ lại dùng kèn môi. Tiếng kèn môi thủ thỉ tâm tình.